17.09.2014

Paylaş:

Rameau 1683 yılında Dijon'da dünyaya gelir. Eğitimini, çok genç yaştan itibaren, orgcu olan babasından alır. ' Müzik, duyduğu ve konuştuğu ilk dil olmuştur.'¹ Rameau'nun müziğe olan ilgisi, babasının mütevazı durumuna rağmen, oğlunu Milano'ya (1702) göndermesine yol açar. Burada fazla kalmayan genç Rameau Dijon'a dönse de, orada da fazla barınamaz; Fransa'nın çeşitli şehirlerinde gezdikten sonra, Paris'e gelir ve orgcu olarak Cizvit papazlarının yanında çalışır. 1706'da 9 bölümlü muhteşem bir süit olan Klavsen parçaları için Birinci Kitap'ı tamamlar. Aynı yıl Paris'ten ayrılır, Dijon'a döner. 1709 ile 1713 yılları arasında tam olarak ne yaptığı bilinmemektedir; lakin Rameau gibi bir deha şüphesiz bu dönemde bestelemeyi sürdürmüştür. Bugün kayıp olan, org için bestelediği bazı eserlerini bu dönemde yarattığı düşünülmektedir. 1715'te 8 yılını geçireceği ve ilk din dışı kantatlarını besteleyeceği Clermont-Ferrand'a gelir. 1721 yılında klavsen için parçalardan oluşan iki kitap yayınlar. Çağdaşı François Couperin'in (1668-1733) eserlerine göre farklı yapıdaki, çarpıcı, ihtişamlı olan bu parçalar o dönemde dinleyenleri şaşırtır.

Besteciye ün kazandıracak Doğal İlkelerine İndirgenmiş Armoni İncelemesi adlı yapıtını da burada, 1722'de yayınlayacaktır. Bu şehri ne zaman terk ettiği de tam olarak bilinmemekle beraber, 1723 başlarında Paris'e yerleştiği tahmin ediliyor. Bir daha oradan ayrılmayacaktır. Dijon'dan arkadaşı Piron'un Saint-Germain Fuarı'nda sergilenecek komedisi (L'Endriague) için verdiği sipariş üzerine bir arya besteler ve böylece ilk kez sahnede seslendirilmiş olur. 1724'de ikinci kitabı Klavsen için parçalar ve Parmak Çalıştırma İçin Yöntem Kitabı; iki yıl sonra da Klavsen için yeni süit parçaları ve Müzik Kuramı için Yeni Sistem yayınlanır.

Rameau artık ünlüdür. Her ne kadar Couperin'in, André Campra'nın (1660-1744), Jean Joseph Mouret'nin (1862-1738) hayatta olduğu ve bestelerin birbirini izlediği bir dönemde Rameau müzisyen olarak kendisine henüz bir yer edinememişse de, metotları sayesinde çok sayıda öğrencisi vardır. 42 yaşında, Kraliyet müzikçilerinden birinin 18 yaşındaki kızıyla evlenir. Sesi güzel ve yetenekli olan eşi Rameau'ya ömrü boyunca destek olacaktır. Rameau 11 yaşından beri sahne için beste yapmayı arzulamaktadır. Fakat kendini tam olarak ispat etmediğinden, metin yazarı bulmakta güçlük çekmektedir. Döneminin en ünlü libretisti Houdar de la Motte'ye (1672-1731) gönderdiği, kendinden emin, sanatına herkesten daha hâkim olduğunu anlattığı güzel bir mektupla yazardan metin ister, ama la Motte cevap bile vermez. Besteci 6 yıl beklemek zorunda kalır.

Kendini boşlukta hissettiği bir dönemde, bir öğrencisi sayesinde tanıdığı dönemin nüfuzlu kişilerinden, müziksever Le Riche de la Pouplinière, Rameau'nun destekçisi, hamisi olur. Besteci hamisinin evine taşınır ve yaşamının sonlarına kadar orkestrasını yönetir; emrine tahsis edilen sahnede eserler yaratır. Pouplinière'yle tanışması şans olsa da, libretto yazarı bulmasına katkısı olamaz. Buna karşılık, büyük filozof Voltaire Rameau'ya hayrandır. Bir arkadaşına yazdığı mektupta 'Orphée -Rameau² istesin, işbirliği yapmaya hazırım.'demiş. Ancak, Rameau-Voltaire işbirliği hiçbir zaman gerçekleşmemiş, ilk operasının yazarı rahip Pellegrin olmuştur. Pellegrin'in Racine'nin Phèdre trajedisini konu aldığı metin, Hippolyte ve Aricie operası olarak, 1 Ekim 1733 yılında, Kraliyet Müzik Akademisinde sahnelenecektir. Dönemin önemli gazetesi Mercure de France eserle ilgili olarak ' Müzikte devrim' den söz edecek; Campra ise 'Bu partisyon 10 opera çıkartacak kadar müzik içeriyor.' diyecektir. Yine de Rameau 'Yoruldum,,zevkimin beğenileceğini umuyordum, meğer öyle değilmiş. Ama zevkim bu. Başka eser yazmayacağım.'³demiştir. Neyse ki böyle olmayacak, Rameau Hippolyte ve Aricie'den sonra yirmi kadar yapıt besteleyecektir. Rameau'nun ne kadar yenilikçi ve farklı bir besteci olduğunu göstermesi bakımından, Mercure gazetesinde çıkan yazıyı aktaralım: ' İlk kez eşliğin ifade yoğunluğunu arttırdığı aryalar; şaşırtıcı akorlar; üstesinden gelinemeyeceğini düşündüğümüz entonasyonlar duyuyorduk.' 'Müzik sadece kalbe değil, tüm duygulara hitap ediyordu; ses uyumu izleyicileri kendinden geçirmiş, yarattığı mucizenin nedenleri konusunda onlara düşünme fırsatı tanımıyordu.' (Ekim, 1733)

Rameau hakkında birkaç satır

Dönemin biyografları Rameau'yu mükemmeliyetçi, dehasının bilincinde, düşünceleri için sonuna kadar savaş veren, sert ve zor karakterli bir kişi olarak anlatıyor. 1764 yılında öldüğünde arkasından hayli olumsuz yazılar yazılmışsa da, bunların hepsi bestecinin karakteriyle ilgili olmuştu. Chabanon⁴ Rameau'ya Övgü adlı kitabında, 'Rameau'nun bütün uvertürlerini gözden geçirin; benzeri var mıdır? Ne biri, ne diğeri ötekine benzer.' demekle kalmamış, Rameau'ya eşdeğer ya da rakip kimse tanımadığını yazmıştır. Orkestrasyon bakımından ondan ne Haydn, ne de Mozart gibi söz edilemez. Ama barok orkestraya o dönemde kimsenin egemen olamadığı kadar egemendir. Buna rağmen besteci ne bir konçerto, ne bir senfoni, ne bir oratoryo bestelemişti. Onun için önemli olan tiyatro idi. Bununla beraber, günümüze kadar ulaşan az sayıda oda müziği vardır.

Rameau kendisinin de karıştığı iki önemli olayın tanığı olmuştu: kısaca İtalyan ve Fransız müziği savaşı diye de tanımlayabileceğimiz; Soytarılar Savaşı ( La Querelle des Bouffons) olarak çevirebileceğimiz ⁵ olay. Diğeri ise, Rameau'nun büyük filozof, yazar, besteci Jean-Jacques Rousseau ile olan çekişmesidir. Rousseau'nun Rameau'ya olan husumeti 1742 yılına dayanır. Ancak 1751'de Diderot'nun Rameau'dan Ansiklopedi'nin müzik bölümünü yazmasını istemesiyle tırmanmış; 1752'deki Soytarılar Savaşı sırasında yazdığı Fransız Müziği Hakkında Mektup ile de zirve yapmıştı.⁶