HABER

Münir Nurettin Beken klasik kemençe için ikili konçertosunu anlatıyor

21.04.2017


Paylaş:

İki klasik kemençe ve orkestra için bir konçerto yazma fikri, maestro Hakan Şensoy’dan çıktı. Kendisi, kemençelerin özellikle dört telli ve üç telli olarak kullanılmasını istediğini belirtti. Tabii ki aklıma ilk olarak gelen, bu çalgıların ardında yatan tarihi, kültürel ve hatta ideolojik karmaşıklık oldu.
 
Tarihi anlamda, bu iki çalgı farklı felsefi görüşlerden geliyordu. İcracılar da bu düşünce farklılıklarını yansıtan eğitim sistemlerinden çıkmışlardı. Bu çalgıları çalarak çeşitli devlet kurumlarında görev yapan sanatçılar ve yeni yetişmekte olan nesiller de bu ikilemi halen yansıtmaktalar. Üç telli kemençe, tel sayısındaki farklılığın haricinde, tını olarak bir gazelhanın sesine daha yakındır ve Osmanlı zamanından gelen bir ekoller sistemini temsil eder. Dört telli kemençe ise, Cumhuriyet döneminde gerçekleştirilen, fiziksel yapıdaki değişiklikleri tınısına da yansıtarak, daha Batılı bir görüşü temsil etmektedir.
 
Türk müziği geleneğinde Batılılaşmanın etkileri üzerinde yapılan çalışmalar içinde bu çalgının önemli bir yeri olduğunu düşünüyorum. Çalgıya eklenilen dördüncü tel, keman tellerinin kullanılması ve akordunun keman akordu gibi yapılması; burguların hemen altına eklenen küçük eşik, hatta bir ara keman ailesinde (keman, viyola, çello, kontrbas) olduğu gibi çeşitli boylarda yeni çalgıların yaratılması, belki de Batı müziğinin devlet katında gördüğü itibara, ya da daha ziyade Türk müziğinin yaşadığı itibarsızlığa bir tepki olarak düşünülebilir.
 
İkili konçertoyu yazarken ben bütün bu tarihi ayrıntıları bir kenara bıraktım. Hemen, baştan itibaren eseri iki dev sanatçı arasında geçen birtakım sohbetler olarak düşündüm ve o şekilde tasarladım. Tahayyül ettiğim bu iki sanatçı ise bir hayal ürünü değildi; biri dünyaca ünlü virtüoz İhsan Özgen, diğeri ise rahmetli Cüneyd Orhon idi. Bu iki sanatçıyı da yakından tanıdığım için, bence bu iki çalgı arasında ancak nezaket hakim olabilirdi; nazik bir diyalog kurmuş olsalar bile, dostluklarını muhafaza eden bir iletişim tarzı…
 
Konçerto üç bölümden oluşuyor. İlk bölüm, makam ve özellikle taksim sanatı geleneğimizden esinli bir gelişim gösteriyor. Bu bölüm, üslup olarak taş plakların bize ulaştırdığı, daha çok o dönemin müziğinden beslenen bazı malzemelerle gelişiyor. İkinci bölüm ise, ilk bölüme tezat teşkil eden iki solist çalgının sergileyip geliştirdiği, “Batılı” olarak etiketlenebilecek olan birtakım temalardan oluşuyor. Bu bölüm, geleneğin Batılılaşmaya direnişi ve sonunda da bir uzlaşmaya varış olarak düşünülebilir. Üçüncü ve son bölüm, kemençelerin bir İstanbul dans havasıyla bütün bu karmaşıklığa bir çözüm ve birliktelik getirmesiyle eseri sonuçlandırıyor.
 
İstanbul Teknik Üniversitesi’nin (İTÜ) bu eserin yazılması ve uluslararası bir proje olarak gerçekleştirilmesinde oynadığı önemli rolden de bahsetmek istiyorum. İTÜ’nün bu eserin bestelenmesi için verdiği destek; özellikle Rektör Mehmet Karaca’nın gösterdiği yakın ilgi ve bu projede yer alan bütün diğer Türk sanatçılarla aynı okuldan mezun olmuş olmamız beni gerçekten gururlandırdı. Özellikle eseri bestelememde ilham kaynağı olan iki usta sanatçının; İhsan Özgen ve rahmetli Cüneyd Orhon’un, zamanında İTÜ’de öğretim üyesi olması, zannediyorum bu projenin benim için ne kadar anlamlı olduğunun başka bir göstergesidir.


Münir Nurettin Beken Kimdir?
 
Münir Nurettin Beken, 1980’lerden bu yana etnomüzikoloji, kompozisyon ve orkestra şefliği konularında eğitim gördüğü ABD'de yaşamaktadır. Maryland Üniversitesi’nde aldığı doktora eğitiminin yanı sıra, New York Devlet Üniversitesi’nde Crumb, Foss, Glass, Reich, Wuorinen gibi önemli kişilerin bestecilik derslerine katılmıştır. Beken’in akademik yazıları, Grove Müzik Ansiklopedisi gibi önemli yayınlarda yer almıştır. Yurt dışında sanat, kültür ve müzik gibi çeşitli konularda önemli kongrelere katılmış ve konferanslar vermiştir. Son zamanlarda ABD’de yayınlanan makaleleri arasında “Müzik Teorisi ve Müzik İcrasının Fenomenolojisi: Joël Durand’ın UnFeu Distinct’indeki Beş Nota” sayılabilir.
 
Aldığı Seattle Jack Staw Productions Ödülü’nün yanı sıra, yaptığı başarılı çalışmalarından ötürü Türk-Amerikan Kuruluşları Birliği tarafından 2004’te “Yılın Amerikalı Türk’ü” ilan edilmiştir ve ödülünü Washington’da Başbakan ve Dışişleri Bakanı’nın da katıldığı bir törende, Büyükelçi Faruk Loğoğlu'nun elinden almıştır. Ayrıca, Seattle’daki Türk-Amerikan Kültür Kuruluşu da verdiği hizmetlerden ötürü Beken’e Üstün Başarı Ödülü vermiştir. Siena College kendisine bestecilik çalışmalarından dolayı Raymond Kennedy Bilimde Mükemmellik Ödülü’nü vermiştir. Daha önce de Maryland Devlet Sanat Kurulu tarafından Kişisel Sanatçı Ödülü’ne layık görülen Beken, Türkiye’de Altın Portakal ve Ankara Film Festivali ödüllerinin sahibidir.
 
Maryland Üniversitesi, Washington Üniversitesi, New England Konservatuvarı, Siena College gibi çeşitli üniversitelerde görev yapan Beken, 2007’den bu yana Los Angeles Kaliforniya Universitesi (UCLA) Herb Alpert Müzik Okulu’nda teori ve kompozisyon profesörü ve Lisans Eğitim Müdürü olarak görev yapmaktadır. Beken, önümüzdeki yıldan itibaren görev yapmak üzere UCLA’daki Dünya Müzikleri Merkezi’ne Yönetici olarak atanmıştır. Çeşitli uluslararası bilim ve sanat kuruluşlarının üyesi olan Beken’in müzikleri Fransa, Almanya ve ABD’de basılmıştır. ve Beken, Amerikan Besteciler Cemiyeti (ASCAP) üyesidir. Çek Filarmoni Orkestrası, New York North and South Consonance, Seattle Oda Müziği Topluluğu ve Pacific Serenades gibi topluluklar, bestecinin eserlerini seslendirmiş ve kayıtlarını yapmıştır. New York Issa Sonus Ensemble, yeni çıkacak albümlerini bestecinin eserlerine adamıştır.



Konser bilgileri:

24 Nisan Pazar saat 20.00'de Cemal Reşit Rey Konser Salonu'nda yapılacak konserde, Milano La Scala Operası Orkestrası müzisyenlerinden oluşan Cameristi della Scala topluluğunu orkestra şefimiz Hakan Şensoy yönetecek. Davide Alogna (keman), Derya Türkan (klasik kemençe) ve Hatice Doğan Sevinç (klasik kemençe)'in solist olacakları konserde şu eserler seslendirilecek:

Luigi Boccherini: Re Minör Senfoni Op.12 No.3, La Casa del Diavolo
Ottorino Respighi: La Minör Keman Konçertosu, P 075 "all’antica"
Münir Nurettin Beken: Klasik Kemençe İçin İkili Konçerto (dünya prömiyeri)
Joseph Haydn: Mi Minör Senfoni "Matem"

BENZER HABERLER

    YORUMLAR


    Akçaağaç Sok. Görhan Apt. No: 1/1A Acıbadem Üsküdar / İSTANBUL | T: 0532 343 9328 | F: 0216 326 39 20