21.06.2022

Paylaş:

Geçtiğimiz yüzyılın en büyük bestecilerinden Richard Strauss’un efsanevi operası Salome, dünya prömiyerini 9 Aralık 1905 tarihinde Dresden’de yaptı. Besteci, Oscar Wilde’ın 1891 yılında Fransızca yazdığı aynı adlı oyunu kısaltarak opera librettosu hâline getirmiştir. Oynandığı ilk yıllarda özellikle konusu ve sözleri bakımından oldukça eleştirilen, hatta kimi ülkelerde bir süre yasaklanan opera, günümüzde hak ettiği popülerliği ve değeri görüyor. Kimi zaman, neredeyse sekiz dakika süren Salome’nin yedi tül dansı, bu roldeki soprano yerine bir balerin tarafından canlandırılsa da kısa zamanda bu oynanış terk edildi. Özellikle Ljuba Welitsch tarafından 1949 yılında Metropolitan Operası’nda verilen temsiller, hâlâ efsanevi olarak nitelendirilir.

Luc Bondy’nin Covent Garden için sahnelediği Salome, döneminde oldukça ilgi çekti. Büyük bir rampa ve kapalı jaluzilerden oluşan yalın bir dekor ve dönemsiz kostümler kullanılmış. Seyirciyi bir an bile sıkmayan, her oyuncunun eserin son derece içinde olduğu, karakterlerin çok iyi analiz edildiği harika bir prodüksiyon olmuş. Hareketlerdeki müzik ve söz uyumu kusursuz. Çok detaylı ve özenli çalışılmış bir sahneleme olduğu ilk dakikasından belli oluyor. Sembollerin kullanımı eşsiz.

Salome rolündeki Catherine Malfitano, kariyerine Susannah, Juliette, Lucia ve Konstanze gibi rollerle başlayıp daha ağır bir repertuvara dönen, önemli bir Amerikalı soprano. Bu kayıtta neredeyse 50 yaşında ve gerek profesyonelliği gerekse roldeki deneyimiyle muhteşem bir performans sergiliyor. Strauss’un istediği “Isolde sesine sahip 15 yaşında bir kız olmalı” tanımına ses rengi açısından pek uymuyor. Malfitano’nun sesi dramatik bir soprano sesine kıyasla daha hafif. Fakat ifadesi ve her bir sözün, kelimenin anlamını vermesiyle döneminin hatta tüm zamanların en önemli Salome yorumcularından biri. Âdeta bir balerin gibi küçük ve hızlı adımları, yer yer saklanıp, gizli bir şekilde Jochanaan’ı izlemesi, çocuk yanını çok güzel ortaya koyuyor. Tampermanı bir an bile düşmüyor, yedi tül dansı oldukça güzel çalışılmış. Rolün Si Naturel’den kontralto Sol Bemol’üne uzanan oldukça zor tesitürü, Malfitano deneyiminde bir soprano için problem teşkil etmiyor.

Bryn Terfel, henüz 20’li yaşlarının sonlarına doğru ilk defa repertuvarına kattığı Jochanaan rolüyle büyük bir başarı elde etti. Gerek vokal gerek sahnesel olarak son derece güçlü, hükmeden, güçlü orkestrasyonu kolaylıkla aşan sesi sayesinde bu karakterde aranan isimlerden biri oldu. Yıllar boyunca hapis kaldığı zindandan ilk çıkışı, Salome’ye olan öfke ve kızgınlığı, Tanrı’dan başka gözü hiçbir şeyi görmeyen peygamber yorumu çok inandırıcı. Güçlü sesi ve o dönemdeki rahat tiz tonlarıyla, rolün birçok Fa Diyez’ini yoğun orkestraya rağmen çok tatmin edici bir şekilde söylüyor.

Kenneth Riegel, Herodes’i zayıf karakterli, hedonist ve korkak bir yönetici olarak mükemmel canlandırıyor. Zor ve oldukça tampermanlı olan bu rol, özellikle değişken ritimleri ve kavraması güç solfeji bakımından Strauss’un zorlayıcı tenor rollerinden biri. Riegel, role ve lisana olan hakimiyeti sayesinde hem zor ve yorucu sahne trafiğini yapıp hem de kusursuz bir ifade ve vokaliteyle rolünü canlandırıyor.

Bir zamanlar Salome rolünü canlandıran Anja Silja bu prodüksiyonda mezzosoprano rolü olan Herodias’ı canlandırıyor. Deneyimi ve hâlâ güçlü tınıya sahip sesiyle oldukça etkileyici bir anne. Salome söyledikten sonra Herodias rolüne geçen sopranolar arasında Astrid Varnay, Leonie Rysanek, Dame Gwyneth Jones sadece birkaç örnek.

Ayrıca yan ama önemli bir rol olan Narraboth’u canlandıran Robert Gambill, sahneye adım attığı andan itibaren güzel prensese tutkuyla âşık adamı gerek sesinin güzelliği ve volümü gerekse tiz tonlardaki rahatlığı ve oyun gücüyle oldukça inandırıcı bir şekilde canlandırıyor.

Temsil tarihinin üzerinden yıllar geçse de Covent Garden’da sahnelenen önemli prodüksiyonlardan biri olarak yerini koruyan ve Salome DVD’leri arasında belki de ilk olarak alınması gereken bu kaydı tüm Salome tutkunlarına tavsiye ederim.

Richard Strauss

Salome

Christoph von Dohnányi (şef)

Covent Garden Orkestrası

Decca, 2003

*****