27.11.2022

Paylaş:

İlk temsili 16 Mart 1894 yılında Paris’te sahnelenen opera, bestecinin Werther ve Manon operalarından sonra en sık sahnelenen eseridir. Massenet, Thais operasında büyük değişikliklere gidip 1898 yılında yeni bir versiyon bestelemiştir. Eser, günümüzde bu ikinci versiyonuyla sahnelenmektedir. Amerikalı soprano Sibyl Sanderson’ın üç oktavlık olağan üstü sesine göre bestelenen eser, sopranolar için hem oyun olarak hem de vokal olarak zorlayıcıdır. İlk temsilde Sanderson’ın kostümünün kazayla veya bilerek açılması ve göğüslerinin ortaya çıkması zamanında büyük bir skandala sebep olmuştur. Opera, 1970’li yıllarda Beverly Sills ve Anna Moffo öncülüğünde yeniden gündeme gelmiş ve o tarihten beri de sıklıkla sahnelenmiştir. 

Metropolitan Operası’nda rejisör Tito Capobianco’nun 1978 yılında Beverly Sills ve Sherrill Milnes için sahnelediği Thais, Metropolitan Operası’nda bu tarihten sonra ilk defa 2008 yılında John Cox tarafından sahneye konulmuştur. Sarı ve turuncu renkler hakimiyetindeki dekor ve kostümler oldukça stilize, hatta zamansız, fakat büyük bir uyum ve zevk içerisindeler. Sadece rejide, Thais’in manastırda ölüm döşeğinde olduğu sahnede neden bir iskemlede oturduğunu ve birinci perdedeki kortezan kostümüne benzer bir kostüm giydiğini anlamak pek mümkün değil. Ayrıca Thais’in oturur şekilde ölmesi de çok estetik durmuyordu. Fakat buna karşılık rejideki küçük detaylar ve karakterlerin ortaya çıkartılması, birbirleriyle olan ilişkileri oldukça güzel işlenmişti.

Thais rolünde Renée Fleming belki de en başarılı rollerinden birini canlandırdı. 1997 yılında yine Thomas Hampson ile kayda aldığı operayı, 11 yıl sonra Metropolitan Operası’nda söylerken daha da deneyimli bir performans sergiliyor. Eserin pes tonlar için yazılmış frazlarında biraz volüm sorunu olsa da tiz tonları çok sağlam ve parıltılı. Zaman zaman yaptığı portamentolar neredeyse glisando sınırına dayanıyor. Anna Moffo’nun erotik söyleme stiline benzetmeye çalıştığı bu yaklaşım, kimi zaman hafif müzik tarzı gibi duyuluyor. Fakat bu güç rolü, çok sağlam tekniği, müzisyenliği ve en önemlisi akıllı şancılığıyla çok etkileyici bir şekilde canlandırıyor.

Athanael rolündeki Thomas Hampson’ın özellikle lied yorumlarında nasıl her kelimenin anlamını, her sembolü, her psikolojik durumu detaylı bir şekilde inceleyip adeta sesiyle resmettiği bilinen bir gerçek. Tam da bu özellikleri bakımından Athanael rolü ona çok uymuş. Karakterin derin psikolojik gel gitleri ve iç çatışmaları, gerek oyun gerekse de vokal olarak çok belirgin. Orta tonlarındaki güzel, yuvarlak ve sıcak renk maalesef tiz tonlara gittikçe kayboluyor. Sesi armoniklerini yitiriyor. Fakat notaların değerini ve notasyonu her ne olursa olsun uyguluyor. Özellikle Thais ile olan üçüncü perde düetinde iki sanatçı büyük bir uyum içinde üst düzey bir müzisyenlik sergiliyor. 

Hedonist Nicias rolündeki Michael Schade, çok da etkili bir portre çıkarmıyor ortaya. Ses rengi oldukça nazal geliyor ve plaklardaki Nicolai Gedda (EMI) veya Jose Carreras (RCA) ile ne ses rengi ne de müzikalite olarak yarışamıyor.

Palemon rolündeki Alain Vernhes ve Albine rolündeki Maria Zifchak kısa rollerine büyük bir otorite ve vokal zenginlik getirmiş. Eserin sahne üstünde olmayan en büyük baş rollerinden biri ise Metropolitan Operası’nın baş kemancısı, yakın zamanda da orkestra şefliğine adım atmış olan David Chan. 

Öylesine içten, müzikal ve kusursuz bir şekilde ünlü Meditasyon sahnesindeki solo kemanı çalıyor ki, belki de kayıtlarda var olan en etkileyici yorum oluyor. Yakın plan çekim sayesinde müziği nasıl hissettiğini ve üst düzey tekniği sayesinde de nasıl hissettirdiğini çok net görebiliyoruz.

Deneyimli şef Jesus Lopez-Cobos her zamanki gibi dinamik bir şekilde yönetiyor muhteşem Metropolitan Orkestra’sını. Güzel nüanslarla ve doğru bir Fransız tekniğiyle yönetilen orkestra, sahne üstündeki sanatçılarla büyük bir uyum içinde.

Böylesine muhteşem bir orkestra ve Metropolitan Opera’sının eşsiz balesi varken eserdeki büyük bale sahnesinin kesik olması çok yazık. Fransız operalarında adeta olması gerekli olan ve Massenet’nin büyüleyici melodileriyle bezeli bu yaklaşık 15 dakikalık balenin prodüksiyonda olmaması bence büyük bir kayıp.

Benim hoşuma giden fakat bazı DVD seyircilerinin olmamasını tercih edebileceği bir şey, sahne değişimi sırasındaki orkestral bölümlerde, sahne gerisinde dekorun değişiminin veya antresine giden solistin yürüyüşünün gösterilmesi. Bu, belki bazı seyircileri eserden koparabilir, bazı seyircilere ise ilginç gelebilir. Bizler gibi sahne üstünde görev yapan sanatçılar için ise çok heyecan verici ve hoşa giden bir detay.

Kesinlikle tüm Fleming, Hampson ve Massenet hayranlarının sahip olması gereken önemli bir DVD kaydı.

Jules Massenet

Thais

Renee Fleming, Thomas Hampson, Michael Schade

Metropolitan Opera Orkestra ve Korosu / Jesus Lopez-Cobos

Decca 0743355

*****