20.10.2024
Anna Moffo ismi söylendiğinde akla ilk gelen şey güzellik olur. Hem fiziksel hem de vokal güzellik. Anna Moffo opera dünyasının kırılgan çiçeklerinden biridir. İnce, uzun ve narin fiziksel özellikleri ilk bakışta Violetta veya Butterfly’ın coşkun frazlarına yanıt veremez gibi düşünülse de gerçek tam tersi olmuştur. Durmak dinlenmek bilmeyen Moffo, oldukça yoğun opera kariyerinin yanı sıra, plak kayıtları, televizyon şovları, İtalyan televizyonu için yaptığı programlar, film çekimleri, hafif müzik konserleri ve hatta hafif müzik besteleri yapan döneminin çok ilerisinde bir sopranoydu. Oldukça iyi bir piyano virtüozu olan Moffo beş dili akıcı bir şekilde konuşuyordu.
Anna Angela Moffo 27 Haziran 1932 tarihinde Philadelphia’da doğdu. Anne ve babası daha iyi bir hayat için İtalya’dan Amerika’ya göç etmişti. Moffo, Radnor Lisesi’nde tenis ve hokey oyuncusu, piyanist ve şarkıcı olarak ün kazanmıştı. Curtis Institute’e piyanist olarak baş vuran Anna Moffo, piyano bölümünün dolu olduğunu öğrenince şan bölümüne başladı. Arditi’nin Il Bacio adlı parçasıyla odisyon yaptı ve tam bursla okula kabul edilip Euphemia Gregory ile şan çalışmaya başladı.
1954 yılında Philadelphia Orkestrası Genç Sanatçılar Odisyonu’nu kazanan Moffo, daha sonra kendisini İtalya’ya gönderecek olan Fulbright Bursu’nu kazandı. 1955 yılında İtalya’ya giden Moffo burada Mercedes Llopart ve Luigi Ricci ile çalışmaya başladı. Sahneye ilk defa Don Pasquale’deki Norina rolüyle Spoleto’da 23 Eylül 1955 yılında henüz 23 yaşındayken çıktı. 1956 yılı kariyeri için bir dönüm noktası oldu. RAI tarafından televizyonda yayınlanacak olan Madama Butterfly operası için seçildi. Bu televizyon yayını ile bir anda bütün İtalya’da tanınan Moffo, iki yıl sonra opera filminin rejisörlüğünü yapan Mario Lanfranchi ile evlendi. Aynı yıl ünlü plak firması EMI tarafından bir kontrat alan Moffo, La Boheme operasında Maria Callas’ın Mimi’sinin yanında Musetta rolünü plağa aldı. Bir anda Aix-en-Provence, Viyana, Salzburg, Napoli ve La Scala’dan teklifler almaya başlayan Moffo, Amerika’da ilk defa Chicago’da Mimi rolü ile sahneye çıktı.
Anna Moffo, © Tulio Farabola
1960 ve 1970 yılları arasında 700’e yakın komple opera temsili yapan, yedi filmde oynayan konserlere çıkan, özellikle RCA plak şirketi için birçok kayıt yapan, İtalyan televizyonu için yaptığı şovda dans edip, piyano çalıp gerek operatik gerekse de hafif müzik parçaları söyleyen Moffo, bu yoğun tempoya dayanamamış ve 1960’ların sonlarına doğru oldukça ciddi fiziksel ve vokal zorluk yaşamaya başlamıştır. Bazı temsillerde eski vokal sağlamlığını yakalayamayan Moffo, özellikle 1969 yılında ülke genelinde canlı yayın yapılan Luca di Lammermoor temsilinde o kadar kötü bir temsil vermiştir ki, operanın müdürü Rudolf Bing, çıldırma sahnesinde canlı yayını kesip kesmemek arasında tereddüt yaşamıştır. Ayrıca temsil esnasında yorgunluktan bayılmaya başlayan Moffo, artık güvenilmez bir opera şarkıcısı durumuna düşmüştür.
Metropolitan Operası’nda oldukça önemli bir kariyer yapan Moffo burada ilk defa 1959 yılında La Traviata operasıyla sahneye çıkmış ve 17 sezon boyunca 22 ayrı rolde 201 temsil yapmıştır. Özellikle La Traviata, Massenet’nin Manon’u, Lucia di Lammermoor ve Madama Butterfly’ı büyük övgü almıştır.
Mercè Llopart, © d'Antoni Esplugas
Rengi çok güzel olan sesi, volüm olarak küçük sayılabilir, en tiz tonlar sıkışık ve zorlanma şeklinde duyulabilir fakat söyleyişindeki tutku, müzikalitesi, ses renginin genel olarak güzelliği hatta Almanlar tarafında “erotik sesli” olarak tanımlanması, olağanüstü güzelliği ve teatral yeteneği ile birleşince onu zamansız bir yıldız yapmıştır. Bir röportajında “Benim yaptığım temsilleri beğenmeyenler olabilir ama kimse sıkıcı olduğumu söyleyemez” demiştir. Bu gerçekten de doğrudur. Kelimelere verdiği büyük önem, müziğe kattığı küçük kahkaha, iç çekiş, ağlama gibi efektler canlandırdığı rolü adeta gerçek kılar. Sesinde hem genç kız hem de tutkuyla yanıp tutuşan bir kadın tınıları olması onu belki de gelmiş geçmiş en büyük Manon yapmıştır.
Anna Moffo (Violetta) ve Robert Merrill (Germont), La Traviata, 1966
Kendisini bir “para kazandırma makinesi” olarak gördüğünü düşündüğü kocasından boşanan Moffo, evliliği boyunca eşinin sürekli olarak onu zorladığını ve yanlış öğüt verdiğini söyleyecektir. Hatta burun estetiği olmasının bile kocasının zorlaması sonucu olduğunu belirtmiştir.
Archie Drake (Sulpice) ve Anna Moffo (Marie) Daughter of the Regiment, 1973 © Howard Staples
1974 yılında RCA plak şirketi yönetim kurulu başkanı Robert Sarnoff ile evlenen Moffo, aynı yıl Thais operasını plağa aldı. Ancak karakterizasyon bakımından olağan üstü olan bu kayıt, vokal olarak bir felaketle sonuçlandı. Nefes problemi ve tonları tutamaması, tiz tonlarındaki renk değişimi ve sıkışma hiçbir eleştirmenin dikkatinden kaçmadı. Plak satışa çıkmadan önce yapılan abartılı tanıtım ve “Eşsiz Moffo” “Mükemmel Moffo” gibi sözler tamamen ters tepti ve plak satışa sunulduktan kısa bir süre sonra ortadan kaldırıldı. Bu ciddi darbeden sonra Moffo en baştan yeniden Beverley Johnson ile şan çalışmaya başladı fakat oldukça yıpranan sinir ve ses telleri eski haline kavuşamadı. Bir ara verdikten sonra 1977 yılında Tosca ve 1978 yılında Stiffelio gibi ağır rollere yöneldiyse de büyük bir başarı elde edemedi. 1980 yılında Berlin’de söylediği La Traviata son komple opera temsili oldu.
Yıllar boyunca adeta kraliçesi olduğu Metropolitan Operası’nda son kez 1983 yılında MET’in 100. kuruluş yıl dönümü kutlama konserinde Robert Merrill ile sahneye çıkan Moffo ünlü bariton ile Maytime müzikalinden Sweetheart düetini seslendirdi. Daha sonraları çeşitli opera organizasyonlarında görev alan Moffo çeşitli konserlerde sahneye çıkmaya devam etti fakat son dönemlerinde çıktığı bu konserlerde söylediği aryalar adeta kendi kendisinin bir karikatürü gibiydi.
Anna Moffo, © Louis Melancon
Anna Moffo yaklaşık 10 yıl boyunca savaştığı göğüs kanseri nedeniyle 2006 yılında 73 yaşında hayata gözlerini kapadı.
Oldukça geniş olan repertuvarındaki operalardan bazıları:
Adriana Lecouvreur, L’Amore dei Tre Re, Armide, Il Barbiere di Siviglia, La Belle Helene, La Boheme (Mimi, Musetta), Carmen, Les Contes d’Hoffmann (Olympia, Giulietta, Antonia), Die Csardasfürstin, Don Giovanni (Zerlina), Don Pasquale, Die Dubarry, Falstaff (Nannetta), Faust, La Fiamma, La Fille du Regiment, Il Filosofo di Campagna, Die Fledermaus (Rosalinde), Günther von Schwarzburg, Hansel und Gretel (Hansel), Ifigenia, Ifıgenia in Aulide, Lucia di Lammermoor, Luisa Miller, Madama Butterfly, J.Massenet – Manon, Le Nozze di Figaro (Susana), Orfeo ed Euridice (Euridice), Pagliacci, Pelleas et Melisande, La Perichole, I Puritani, Rigoletto, Romeo et Juliette, La Rondine, Die Schöne Galatee, La Serva Padrona, La Sonnambula, Stiffelio, Mignon, Thais, Tosca, La Traviata, Turandot (Liu), Die Zauberflöte (Pamina) eserleridir.
Anna Moffo’nun ölümünden sonra açık artırmayla satılan eşyaları (Yiğit Günsoy koleksiyonu)