19.06.2025

Paylaş:

Stravinski’nin 50. Ölüm yıl dönümü anısına 4 Haziran 2021 tarihinde Venedik’teki San Marco Bazilikası’nda düzenlenen ve bariton Levent Bakırcı’nın solist olarak yer aldığı özel etkinliği, sanatçımız Andante okurları için kaleme aldı. 
 
Canticum Sacrum ad Honorem Sancti Marci Nominis
İgor Stravinski’nin (1882-1971) In Memoriam Dylan Thomas eserinin Avrupa prömiyerine katılmak üzere Roma’ya yaptığı bir gezi sırasında, Venedik’in koruyucu azizi Aziz Mark onuruna bir eser bestelemesi önerilir. Bu amaçla besteci, Venedik’teki çeşitli kiliselerin akustik özelliklerini incelemiş ve 1955 yılında Canticum Sacrum ad Honorem Sancti Marci Nominis’i bestelemiştir. Yaklaşık 17 dakika süren koro-orkestra formundaki bu eser “Venedik Şehri’ne, Koruyucu Aziz Mark Elçisi’nin yüceltilmesi için” adanmıştır.
 
Stravinski, bu beş bölümlü yapıyı San Marco Bazilikası’nın beş kubbesini temsil edecek şekilde planlar. (Bazilika, başlangıçta bir Roma bazilikası olarak tasarlanmış daha sonra Bizans ve Gotik unsurlarla zenginleştirilerek Ortodoks kilisesi mimarisiyle de sıkı bir bağ kurmuştur.) Canticum Sacrum, bestecinin yerleşik neoklasik tarzları ile deneysel arayışlarını bir araya getirir. Özellikle ikinci bölüm olan “Surge, Aquilo”, tamamıyla bir ton dizisine dayanan ilk hareketiyle dikkat çekicidir. Eserin bütününde, kelime ve sayı sembolizmi öne çıkar, bestecinin müzikal ve yapısal bütünlüğe verdiği önem her seviyede hissedilir.
 
Metin ve İlham
Eserin metni, büyük ölçüde Latince Vulgata’dan seçilen pasajlardan oluşur. Bu pasajlar, beş bölüme ek olarak bir “adanış” kısmı içerir. Canticum Sacrum’un odağında Aziz Mark’ın hayatını ve eserlerini onurlandırma düşüncesi vardır. Bölüm başlıkları ve içerikleri kısaca şöyledir:
 
Adanış
“Venedik Şehri’ne, Koruyucu Aziz Mark, Elçi’nin yüceltilmesi için”
Bölüm I – Euntes in Mundum
“Dünyaya gidin ve her canlıya İncil’i vaaz edin” (Markos 16:15)
Bölüm II – Surge, Aquilo
Song of Songs (4:16, 5:1) ayetlerinden: “Uyan, ey kuzey rüzgarı; gel, ey güney rüzgarı…”
Bölüm III – Ad Tres Virtutes Hortationes (Üç Erdem Üzerine)
Caritas (Hayırseverlik): “Tanrınızı bütün kalbinizle seveceksiniz…”
Spes (Umut): “Rabbe güvenenler, Siyon Dağı gibi olacaklar…”
Fides (İman): “İnandım, o yüzden konuştum…”
Bölüm IV – Brevis Motus Cantilenae
“Rab, inanıyorum; imansızlığımı gider!” (Markos 9:23–24)
Bölüm V – Illi Autem Profecti
“Ve onlar dışarı çıktılar ve her yerde vaaz ettiler…” (Markos 16:20)
 
Enstrümantasyon ve Yapı
Canticum Sacrum, tenor ve bariton solistler, karma koro, org ve özgün bir orkestra düzenlemesiyle dikkati çeker. Parça, her biri farklı müzikal yaklaşımı yansıtan beş bölüme ek olarak bir “adanış” ile başlar ve A-B-C-B-A yapısına sahiptir. Eserin en uzun bölümü olan üçüncü kısım, Hristiyanlıktaki üç erdemi (iman, umut ve hayırseverlik) ele alır ve bestenin merkezinde konumlanır. Birinci ve beşinci bölümler birbiriyle yapısal benzerlik gösterirken, ikinci ve dördüncü bölümler dodekafonik (12 ton) yaklaşımları ile öne çıkar.






Fondazione Teatro La Fenice, Procuratoria di San Marco ve La Biennale di Venezia’nın Stravinski 
anısına sunduğu 4 Haziran 2021 tarihli konserden… 
Markus Stenz (şef), Levent Bakırcı (bariton)
 
Tarihi Bağlam ve Kabul
Stravinski’nin Venedik’le özel bir bağı vardır: 1925’te Venedik Bienali’nde Piyano Sonatı’nı seslendirmiş, 1934’te ise Capriccio adlı eserini yönetmiştir. Sanatçının mezarı da Venedik’teki San Michele Adası’ndadır, dolayısıyla bu şehirle arasındaki duygusal ve sanatsal bağ oldukça derindir.
 
Canticum Sacrum, ilk kez 13 Eylül 1956’da Saint Marco Bazilikası’nda icra edilmiştir. Bu ilk performansın ardından Time dergisi, esere ilişkin incelemesinde “Katedralde Cinayet” başlığını atmıştır. Ancak bu sert ifade, muhtemelen eserin kendisinden çok o günkü icranın performans özelliklerine yönelik bir eleştiriydi. Stravinski, erken dönem polifonisinin sade ve sert yapısının, “düşüşteki bir toplumun hayal kırıklıklarıyla şekillenen karmaşık akor yapılarına” kıyasla kendisine daha yakın olduğunu ifade etmiştir.
 
San Marco Bazilikası’nda 4 Haziran 2021 tarihinde, Stravinski’nin 50. Ölüm yıl dönümü anısına, 13 Eylül 1956’daki konserin bire bir tekrarı gerçekleştirildi. Ben de bu anlamlı etkinlikte bariton solist olarak yer alarak, bestecinin bu özel eserine bir kez daha hayat verilmesine katkıda bulundum.