06.09.2015

Paylaş:

Igor Stravinski’nin 1917’de, belki de yanarak, yok olduğu sanılan çok eski bir orkestra eserinin elyazması notaları St. Petersburg Konservatuvarı’nın kuytu köşe arşiv odalarından birinde, kaderine teslim edilmiş nota tomarlarının arasından çıktı.
 
Stravinski’nin hocası Nikolay Rimski-Korsakov’un ölümü üzerine bestelediği bu Cenaze Marşı (Pogrebal’naya Pesnya) sadece 12 dakika uzunluğundaydı ve Rimski-Korsakov’un Haziran 1908’deki ölümünden kısa bir süre sonra yalnızca bir kere seslendirilmişti. Bu seslendiriliş konservatuvar salonunda, Felix Blumenfeld yönetimindeki bir Rus Senfoni konseri sırasında gerçekleşmişti. Besteci bu sırada 26 yaşındaydı; bırakın dünyayı, kendi ülkesinde bile tanınmıyordu. Ama bu prömiyeri takip eden 4 yıl içinde onu tüm dünyaya duyuracak Ateş Kuşu, Petrushka ve Bahar Ayini adlı bale eserlerini dünya klasik müzik repertuvarına kazandıracaktı.
 
Stravinski dahil herkes bu eserin notaları 1917 devrimi ya da sonrasındaki iç savaş sırasında yok oldu diye düşünüyordu. Besteci Paris’te ve dünyada yıldızını parlatan eseri Ateş Kuşu’ndan hemen önceki, onun deyimiyle, bu başarılı eserinin notalarına ulaşabilmeyi çok istiyordu, çünkü melodisinin neye benzediğini net hatırlayamıyordu. Bir grup Rus müzikolog ise notaların St. Petersburg Filarmoni’nin katalogdan geçmemiş arşivlerinde saklanmış olabileceğini düşünüyordu ki, nitekim teori doğru çıktı, ama ne yazık ki modernist yaklaşımı yüzünden Sovyet Rusya’da persona not garata ilan edilen Stravinski dünya gözüyle bu notaların bulunuşuna şahit olamadı.
 
Geçmişte, bir Stravinski uzmanı olan Natalya Braginskaya gönüllü arşiv görevlilerinin de yardımıyla, notaları bulabilmek için büyük uğraşılar vermişti, ama konservatuvar binasındaki arşivler öyle arap saçına dönmüş, öyle üst üste yığılmıştı ki sonuç elde edilememişti. Nitekim mucize geçen sonbahar gerçekleşti. Uzun zamandır ertelenen büyük bakım için tüm konservatuvar binası boşaltılınca, dikkatli bir kütüphane görevlisinin keskin gözleri sayesinde, arkada bir köşeye sıkışmış piyano ve orkestra için elyazması notaları ortaya çıktı. Böylece Braginskaya bu yeni bulunan notaları 4 Eylül’deki Stravinski Konferansı’nda sunabildi.
 
Braginskaya’ya göre orkestra partilerinde halen eksikler bulunan eser, ağır tek düze bir tempoyla ilerliyor, enstrüman tınıları arasındaki kontrastı kullanıyor ve hocası Rimski-Korsakov ile Wagner’den uzak çağrışımlar taşıyor. Söylenildiğine göre Stravinski eserinin birkaç anma konserinde daha çalınabilmesi için Korsakov’un eşine, oğlu Vladimir’e ve şef Alexander Ziloti’ye birçok mektup yazıp dil dökmüş ancak kimseyi ikna edememiştir. Bu da bestecinin Rusya’daki makûs kaderinin miladını çizer niteliktedir.
 
The Guardian'dan kısaltarak çeviren: Sanat Deliorman